در این وانفسای گرانی پوشک یکی از دغدغههای بزرگِ مادران و حتی پدران عزیز ایرانی، از پوشک گرفتن کودک نوپای شان است.
در این مطلب از مجله ملودی به مرور نکات آموزش دستشویی یا از پوشک گرفتن کودک می پردازیم. با این توضیح که نگارنده با توجه به این نکتهها موفق به از پوشک گرفتن فرزندش در ۲۳ ماهگی شده است.
اولین مرحله: سنجش آمادگی کودک
نخست باید توانایی های کودک را بسنجیم. کودک برای اینکه آمادگی از پوشک گرفتن را پیدا کند می بایست حتماً قادر به راه رفتن و چند کلمه حرف زدن باشد. اگر بتواند با کمک، شلوار خود را دربیاورد و بپوشد نیز نشان دهنده آمادگی بیشتر وی برای آموزش دستشویی است.
اگر فرزند شما متوجه می شود که پوشکش را خیس کرده، از خیسی و کثیفی آن ابراز ناراحتی می کند و از شما می خواهد که عوضش کنید از دیگر نشانه های آمادگی وی برای این مرحله مهم رشد است.
قبل از اینکه حتی تصمیم به از پوشک گرفتن کنید مفهوم دستشویی شماره یک و شماره دو را به کودک بگویید. اگر فرق این دو را بتواند متوجه شود کار را برای او راحت تر کرده اید. بهترین زمان برای از پوشک گرفتن ۶ ماه اول سال و در فصول گرمتر است.
دومین مرحله: خرید قصری
با کودک خود به خرید قصری یا لگن بروید. برایش بگویید که این دستشویی جدید است و ما می خواهیم آن را بخریم و به خانه بیاوریم. بین دو تا سه مدل از او نظر بخواهید (حتی اگر خیلی کوچک است.) وقتی قصری را به خانه آوردید تاکید کنید که این مال بچه عزیز ماست. به اطرافیان و نزدیکان مورد علاقه کودک بگویید که او در آینده می خواهد از این دستشویی زیبا و جدید استفاده کند. قصری را برای مدتی در منزل بگذارید تا کودک با آن آشنا شده و بازی کند. به هیچ عنوان اون را به زور روی آن ننشانید. بخصوص اینکه بدون لباس این کار را برایش انجام ندهید چون تماس بدنش با آن احتمالاً موجب ناراحتی و ترس کودک خواهد شد. کودک شما هیچ ایده ای ندارد که قصری به چه کار می آید. با نهایت خونسردی اجازه بدهید هر چند روز که لازم است با آن بازی کند و کم کم کشفش کند. بعد می توانید با توجه به شباهت دادن قصری با توالت فرنگی بچه را تشویق کنید که بدون لباس روی قصری بنشیند.
سومین مرحله: آشنایی با عمل دفع
یادتان باشد که برای آموزش صحیح و به دور از استرس فرزند خود برای مدتی باید نسبت به تمیزی و کثیفی و نجسی و مسايل شرعی مربوط به قطرات ادرار بی خیال باشید. بعد از آموزش کامل می توانید فرش های خانه را بدهید برایتان بشورند. اگر نگران پاکی خانه برای مسايل مذهبی هستید حتی المقدور سعی کنید یک اتاق از منزل را پاک نگه دارید و از ورود فرزندتان در حالی که احتمال ادرار کردن دارد به این نقطه از خانه جلوگیری کنید.
برای آشنایی کودک با عمل دفع باید چند بار مادر و پدر این مساله را به طور غیرمستقیم به کودک نشان بدهند یا از عروسک های او استفاده کنند. کودک شما در زمانی که مشغول تماشای کارتون مورد علاقه اش است می تواند برای مدتی روی قصری بنشیند. بله تعجب نکنید در پذیرایی منزل و جلوی تلویزیون! در حال بازی با اسباب بازی یا خوردن خوراکی. اگر در این زمان بچه به طور اتفاقی ادرار کند به او توضیح دهید که این چیست و تو ادرار کرده ای. کودک شما بسیار حیرت زده می شود و در زمانی که به طور اتفاقی مدفوع کند ممکن است کمی بترسد. اما این دفع های اتفاقی زمینه موفقیت کودک برای آموزش دستشویی هستند. بعد از چند مرتبه اول، دیگر به طور اتفاقی کودک را روی قصری نبرید بلکه او را به قصد دفع بنشانید و اگر موفق شد بسیار خوشحالی کنید و حتماً یادتان باشد که از طرف قصری به او جایزه بدهید. می توانید از یک خوراکی که دوست دارد استفاده کنید.
چهارمین مرحله: آموزش زمان دفع
اگر مراحل قبلی را به خوبی پشت سر گذاشته اید حالا وقت آن است که با توکل به خدا، پوشک بچه را دیگر باز کنید و به او بگویید که از حالا به بعد چون بچه عزیز ما بزرگ شده مثل آدم بزرگ ها جیش و پی پی او در دستشویی کوچک و قشنگش است و نه در پوشک. هر نیم ساعت یک بار به بچه یادآورری کنید و البته او در برابر نشستن بر روی لگن مقاومت خواهد کرد. شما باید با کمک جایزه او را شرطی کنید و هر بار که موفقیت آمیز بود به شدت خوشحالی کنید و به مادربزرگ ها و نزدیکان مورد علاقه بچه به صورت تلفنی بگویید که بچه عزیز ما دیگر روی لگن می نشیند. کودک از شنیدن این جملات مثبت و تایید آمیز احساس خوبی پیدا می کند و مقاومت هایش برای نشستن روی دستشویی اش کمتر می شود. اگر در این مراحل به کودک آب بیشتری بدهید ضرر نکرده اید چرا که هر بار دفع موفقیت آمیز در لگن باعث ایجاد حس رضایت و موفقیت در او خواهد شد. می توانید به مرور جایزه دادن را یک بار در میان و بعد کمتر کنید تا زمانی که دیگر قطع شود.
پنجمین مرحله: تثبیت آموخته های کودک
مرحله آخر برای بسیاری از مادران مرحله سختی است. حالا که پوشک کودک را باز کرده اید دیگر شما مجبورید که حداقل چند روز تا یکی دو هفته (بستگی به آمادگی کودک شما دارد) در خانه بمانید و از خانه بیرون نروید. چون زمانی که کودک آموزش دیده و با درصد خطای نسبی، جیش و پی پی خود را در لگن یا قصری انجام می دهد هرگونه تغییر موقعیت ممکن است موفقیت شما را در ادامه این روند کاهش دهد و حتی از نو به دوران پوشک شدن برگرداند! مطمئناً بچه در راه این آموزش بارها باید خودش و فرش ها را خیس و کثیف کند. شما به عنوان والدین نباید او را کوچکترین سرزنشی کنید و حتی با یک نگاه بد یا پیف پیف کردن ساده او را نسبت به این عمل نادم یا منزجر کنید. نوع رفتار شما در مرحله از پوشک گرفتن ضامن موفقیت یا عدم موفقیت فرزندتان در این راه و به وجود آمدن مشکلات بعدی خواهد بود. بعد از مرحله آموزش قصری و با کمی بزرگ تر شدن بچه کم کم می توانید او را به دستشویی واقعی ببرید. ممکن است تا مدتی شب ها نیاز به پوشک کردن کودک باشد.
یادتان باشد که:
اکثر کودکان در حدود ۲ سالگی موفق می شوند مرحله از پوشک گرفته شدن را آغاز کنند.
هیچ کودکی مانند دیگری نیست و از مقایسه کودک خود با بچه های دیگر بپرهیزید.
دختربچه ها زودتر از پسرها آموزش دستشویی رفتن می بینند.
بیشتر بچه ها در سن ۲ سال و ۷ ماهگی کنترل کافی روی ادرار خود دارند.
تغییر مکان و موقعیت ممکن است بچه را گیج کند و آموزش یادش برود. اگر مجبورید جایی بمانید قصری کودک را که به آن عادت کرده همراه ببرید.
اگر در حین آموزش بچه را پوشک کنید ممکن است مراحل آموزش تان از نو نیاز به تکرار داشته باشد!
در هر صورت اگر یکی دو بار بچه را اجباراً پوشک کردید به او بگویید که این شورت پوشکی است و اگر گفت جیش دارم پوشکش را باز کنید یعنی بچه به اتکاء پوشک آموزشش را فراموش نکند.
اگر این مراحل را شروع کردید و بارقه ای از موفقیت ندیدید لطفاً حداقل برای یک ماه دست نگه دارید. قصری را پنهان کرده، دوباره بچه را پوشک کنید و بعد از مدتی از صفر کلیه مراحل را آغاز کنید.
مهدیه حسن زاده – کارشناسی ارشد روانشناسی کودک
نشر مطلب با ذکر منبع مجله ملودی بلامانع است.