پایگاه خبری «ترکمن سسی» در گزارشی به معرفی موسیقی ترکمن پرداخت.
در این مطلب به قلم «اسفندیار قرنجیک» می خوانیم: موسیقی ترکمن با ریشه ای عمیق و گسترده، هنری اصیل، زنده و پرشور و صاحب سبک و اندیشه است.
هنرمندان ترکمن، قوانین حاکم بر موسیقی اصیل را به درستی رعایت می کنند.
به گفته کارشناسان موسیقی تهران موسیقی ترکمن دارای تکنیک فوق العاده ای است. هنرمندان موسیقی ترکمن فقط با استفاده از دو آلت موسیقی ساده یعنی دوتار و کمانچه و به دور از آلات جدید و مدرن موفق به خلق آهنگ هایی با پیچیدگی های خاص و شگفت آوری می شوند که کارشناسان مربوط و دیگر موسیقیدانان را به تحسین وا می دارد.
هنر موسیقی و هنرمندان آن که به بخشی شهرت دارند در میان ترکمن ها از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
جایگاهی که تاکنون هیچ هنرمندی نتوانسته جای آن را بگیرد زیرا خدمتی که موسیقی به مردم و فرهنگ ترکمن کرده بسیار عظیم و شگرف بوده و هیچ قشری از قوم ترکمن به اندازه بخشی ها در تعمیم و گسترش ادبیات و انتقال اشعار شاعران بزرگ بر دل ها و اذهان مردم تاثیرگذار نبوده است.
موسیقی ترکمنی همانند موسیقی سایر ملل که ریشه در عقاید مردم دارد، از ذهن مردم و آوازهای آنان الهام می گیرد.
نوازنده به زبان ترکمنی «بخشی» نامیده می شود که معنی متفاوتی است.
در زمان اویغورها «بخشی» به کسی که خط اویغوری را بتواند بخواند اطلاق می شده و یا در زبان چینی، کلمه بخشی، از کلمه پاکشی به معنای استاد اطلاق می شده است و برخی نیز معتقدند بخشی ریشه آریایی داشته و به معنی بخش کردن و تقدیم داشتن آمده و گروهی معتقدند که این بخشی کلمه ای مغولی است.
بخشی ها، زبان گویای مردم ترکمن بوده و در ایامی که نگارش کتبی وجود نداشت، رسالت عظیم ادامه دادن روایات و داستان ها، نقل ها و اساسا حرکت تاریخی فرهنگی را مردانه بر دوش کشیدند.
نخستین گروه از این رادمردان را می توان باباقورئد، قهرمان دوره اوغوزی و پیشگوی قوم دانست.
او با قوپوز (دوتار) خود داستان های عامیانه اوغوزها را برای ما به یادگار گذاشته که تحت عنوان اوزان مطرح است.
بخشی های ترکمن در طول تاریخ سراسر رنج و زحمت، شادی ها، دردها، آمال و آرزوهای مردم را با دوتار خود که اصطلاحا به آن تامدره (تنبوره) نیز می گویند بازگو کرده اند.
اصولا موسیقی ترکمن به لحاظ دارا بودن ویژگی های برجسته و خاص عاری از لهو و لعب بوده و شنوندگان آن در حالی که پیرامون بخشی ها حلقه زده اند، در سکوت کامل به نوار دوتار و کمانچه گوش فرا می دهند.
علاوه بر این خصوصیت وجود جنبه های عرفانی و مذهبی در آهنگ ها و آوازهای موسیقی ترکمن به عنوان یک نقطه قوت اساسی برای این موسیقی اصیل محسوب می شود.
استفاده از اشعار مختومقلی فراغی و سایر شاعران بلندآوازه که بیشتر اشعارشان جنبه عرفانی و مذهبی دارد نیز اصالت و زیبایی خاصی به این موسیقی بخشیده است.
دکتر «مجید تکه» در خصوص موسیقی ترکمن می گوید: یکی از آهنگ های موسیقی ترکمن که در چهار بخش ساخته شده، جلیل نام دارد و نام آهنگ گویای تاثیر دین اسلام در این موسیقی است.
تاثیر مذهب و عرفان در موسیقی ترکمن به حدی قوی بوده که حتی در دوران ۷۰ سال حکومت کمونیسم بر ترکمنستان این خصیصه حفظ شده و آهنگسازان و بخشی های آن منطقه در آن دوران نیز قطعات و اشعاری ساخته و اجرا کرده اند که از روحیات دینی و مذهبی آنان سرچشمه گرفته است.
در مورد پیدایش دوتار – که در اصطلاح ترکمنی «تامدرا» نام دارد – عقیده جالب توجهی وجود دارد.
دوتار برای نخستین بار توسط شخصی به نام باباقنبر – که از خادمان حضرت علی (ع) بوده ساخته شده است.
بخشی های ترکمن از فعال ترین اقشار این قوم در جهت حفظ، احیاء و اشاعه فرهنگ و ادب ترکمن هستند به راستی آنان را می توان وارثان حقیقی و راستین فولکلور ترکمن نامید. بخشی ها با خلق آهنگ های متناسب، به ترانه ها و غزل های عاشقانه و عارفانه شاعران، جانی تازه می بخشیدند و با اجرای آن در مجالس عروسی و دیگر مناسبت های سنتی، شادی و نشاط مردم را با فرهنگ، هنر و ادبیات ترکمن در هم می آمیختند.
- ایرنا