مراسم نکوداشت عثمان محمد پرست(خوافی)، دوتار نواز خراسانی، با همکاری خانه موسیقی شب گذشته در میان حضور هنرمندان و علاقمندان در تالار ایوان شمس برگزار شد.
به گزارش مجله موسیقی ملودی به نقل از سایت خانه موسیقی، در ابتدای این مراسم، داریوش ارجمند، دبیر همایش که اجرای مراسم را هم به عهده داشت درباره ویژگی های هنری عثمان خوافی گفت: عثمان خوافی در هنرش یگانه است زیرا توانسته محدودیت های سازش را بشکند و به آن وسعت ببخشد. مردم عثمان را آنطور که در خلوتش زندگی می کند نمی شناسند ولی من این افتخار را داشتم که روزگار زیادی با او گذرانده ام. زمانی از ابتدای غروب تا هنگام سپیده دم ساز می زد و او چنین اعتقادی به سازش دارد.
وی افزود: عثمان کشاورز است و در جایی زندگی کرده که برای بقا و زیستن باید سخت کوش بود و تلاش فراوان کرد. من معتقدم عثمان برای موسیقی منطقه خودش برگزیده شده است. او در طول زندگی اش از ساز برای امرار و معاش استفاده نکرده است ولی تاکنون با هنرش توانسته به ساخت بیش از ۶۰۰ مدرسه کمک کند.
در ادامه دکتر ابراهیمبای سلامی، رئیس همایش ضمن خوش آمد گویی به مهمانان و هنرمندان گفت: «عثمان محمد پرست» نمادی از هویت ملی ماست که امروز ما به بهانه تجلیل از او گرد هم جمع شده ایم. آنچه که در توسعه و پیشرفت جوامع امروز در همه ی جوامع مطرح است، وجه اقتصادی و صنعنی غلبه دارد . اما هویت، فرهنگ و چیستی انسانها که در طول تاریخ و مسیر زندگی آنها شکل یافته است، نماد دیگری است که باید بیش از پیش به آن بپردازیم. فرهنگ نمادهای خاص خود را دارد و در زبان و ادبیات متجلی است و موسیقی متعالی ترین بخش فرهنگ است.
وی افزود: در این تعالی فرهنگی اصالت و شرافت نهفته است. اگر نوایی برخیزد قطعا خلاصه ای از تمدن بشری است. فرهنگ و تاریخ ملت ها در موسیقی آنها خلاصه شده است و با همه ظرافتی که در آن وجود دارد ما با او زندگی می کنیم. زندگی ما با هنرمندان جریان می یابد و با هنر آنها روح ما متعالی می شود و می توانیم با آرامش به صلح و عشق برسیم و خستگی خود را از این دنیای آلوده برای لحظه ای در کنیم. موسیقی یک پدیده اجتماعی است که اکثریت جامعه با آن زندگی می کنند و با آن به آرامش می رسند.
ابراهیمبای سلامی در پایان گفت: آنچه در ساز عثمان هست، جرعه آب زلالی است که قرن ها در دل طبیعت جاری بوده و امروز به ما رسیده است. عثمان نماینده یک انسان ایرانی است که گویا از درون تاریخ به ما رسیده است و ما سعی داریم که از او تجلیل کنیم زیرا دیگر چنین هنرمندانی پیدا نخواهند شد.
پس از این سخنان، علیرضا سلیمانی، فرزند دوتار نواز فقید شمال خراسان حاج قربان سلیمانی دو قطعه از موسیقی کرمانج را اجرا کرد.
در ادامه، دکتر بهمن کاظمی ، معاون پژوهشی فرهنگستان هنر به سخنرانی پرداخت. وی در سخنان کوتاهش گفت: من نوازندگی ایشان را قبلا شنیده بودم. ولی برای من جای سوال بود که ایشان در آستانه نود سالگی چه اثری را از خودشان می خواهند برای آیندگان باقی بگذارند. وقتی من این مساله را به ایشان گفتم، به فکر فرورفتند و فهمیدند من چیز دیگری غیر از آهنگ هایی مانند “نوایی نوایی” از ایشان می خواهم.
کاظمی افزود: به همین دلیل قرار شد ایشان در فرصتی این ۷۰ سال نوازندگی را مرور کنند و آن قطعاتی را که در پس خودش حکمتی تاریخی را در بردارد و به ایشان رسیده است را برای ما به ارمغان بیاورند. امیدواریم چهره دیگری از ایشان را که شایسته اش هستند را به جهان هنری معرفی کنیم.
پس از این سخنان غلامحسین شافعی پشت تریبون قرار گرفت و اندکی خاطرات خود با عثمان خوافی را بیان کرد. در ادامه نیز به شکل گیری جامعه یاوری خراسان اشاره کرد و گفت: مرحوم مجتبی کاشانی، فَریدنی، عثمان خوافی در پیوندی که از هنر برمی خواست بانیان جامعه یاوری خراسان بودند. صدها مدرسه را این جامعه از پول هایی که از مردم جمع می شد به روستاهای محروم اهدا کردند.
وی افزود:از طریق جامعه یاوری خراسان ده ها دانش آموز بی بضاعت از بخش های محروم مرزی به بهترین دانشگاه های کشور اعزام شدند. همچنین برای بسیاری از جوانان اشتغال زایی شد. عثمان خوافی محور اصلی و پایه اساسی این حرکت ها است و هیچ چیز جز هنر نمی توانست چنین اتفاق بزرگی را در آن منطقه ایجاد کند.
پس از این سخنان، نورمحمد در پور، ذوافقار عسگری پور و غلامحسین غفاری به روی صحنه آمدند و به افتخار بزرگداشت عثمان خوافی در مقام سرحدی خوانی قطعاتی را اجرا کردند.
بهروز وجدانی، رئیس کانون پژوهشگران خانه موسیقی، درباره میراث زنده بشری و ثبت پرونده موسیقی بخشی های خراسان
در یونسکو صحبت کرد و گفت: پرونده موسیقی بخشی های خراسان چند سال پیش تهیه شد و دو سال پیش نیز جزو میراث فرهنگی جهانی به ثبت یونسکو رسید.
وی در ادامه در باره عثمان خوافی گفت: تجلیل از عثمان خوافی به عنوان یکی از هنرمندان شاخص موسیقی مقامی کشور در واقع احترام و پاسداشت میراث فرهنگی معنوی خراسان و به ویژه منطقه خواف است. او تمام عمر خود صادقانه در راه دفاع از میراث فرهنگی معنوی صرف کرده است. او مردی بی ادعا و دارای روحی بزرگ و عارفانه است و خصوصیات اخلاقی ویژه ای دارد.
وجدانی افزود: عثمان خوافی به نظر کارشناسان موسیقی مقامی و نواحی از دانش موسیقایی و فنون، مهارت و تکنیک بالای نوازندگی برخوردار است. او برای اجرای بهتر آهنگ های محلی رایج در منطقه خود، هفت پرده به پرده های دوتار اضافه کرد. او به لحاظ برخورداری از ویژگی های اخلاقی و هنری یکی از مصادیق بارز گنجینه های زنده بشری در سطح کشور است که باید از وی تجلیل کرد.
این پژوهشگر در پایان سخنانش با توجه به مساله هویت فرهنگی، به ضرورت حفاظت از میراث فرهنگی معنوی و گنجینه های زنده بشری تاکید کرد.
.
بعد از سخنان وجدانی، هوشنگ جاوید، دیگر پژوهشگر حاضر در این همایش از ویژگی های هنر عثمانی خوافی سخن گفت. وی در سخنانش با اشاره به از دست دادن برخی هنرمندان موسیقی نواحی گفت: در سال گذشته پنج ستون از موسیقی خراسان فروریخت و تنها به تعداد انگشتان یک دست از این گنجینه ها به جای مانده اند که یکی از آنها عثمان خوافی است.
وی در ادامه در خصوص ویژگی های دوتار نوازی عثمان خوافی گفت: عثمان خوافی جزو کسانی بود که صدای دوتار را شنید و به دلش نشست سپس آن را فراگرفت. اما نژاد و خانواده ذوافقار عسگری پور(دیگر نوازنده دیگر دوتار خراسان) نوازنده بودند. هر دوی این هنرمندان در یک زمان مشخص همزمان با آمدن رسانه ها به منطقه زندگی شان برای مقابله با موسیقی هایی که وارد می شد به این نتیجه رسیدند که باید پرده هایی را به دوتار اضافه کنند.
جاوید افزود: تکنیک ذوالفقار و عثمان با هم فرق دارد اما هر دو فرهنگ خراسان را بیان می کنند. در خراسان این عقیده میان بخشی ها هست که اگر دست و دل یکی نشود صدای ساز در نمی آید. عثمان و ذوالفقار هر دو به این مساله رسیده اند و جالب بود که ذوالفقار امشب با تمام احساس برای عثمان ساز می زد. تکنیک نوازندگی عثمان مخصوص به خودش است و ممکن است از تمام حجم نوازندگی جنوب خراسان با خبر نباشد اما موسیقی خواف را به خوبی می شناسد.
این پژوهشگر در صحبت هایش به تاریخچه پدید آمدن ساز دوتار با استناد به نوشته های فارابی هم اشاره کرد. در ادامه مراسم هم مهدیه الهی قمشه ای شعری را که در وصف دوتار عثمان خوافی سروده بود قرائت کرد.
این همایش با پرده برداری از سردیس عثمان خوافی توسط محمود دولت آبادی و همچنین اهدای هدایایی به عثمان خوافی و دیگر هنرمندان موسیقی خراسان ادامه یافت. سپس عثمان خوافی پشت تریبون قرار گرفت و از مشقت هایی که برای نوازندگی دوتار متحمل شده بود سخن گفت.
این مراسم با نوازندگی دوتار عثمان محمد پرست(خوافی) و خواندن آهنگ معروف “نوایی نوایی” توسط وی پایان یافت.
لازم به توضیح است، این مراسم که با همکاری خانه موسیقی و نهادها و موسسات فرهنگی مانند فرهنگستان هنر، ساز مان فرهنگی هنری شهرداری تهران، معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، انجمن موسیقی خراسان، موسسه فرهنگی آرین سلام، فرهنگستان ارسباران و چند موسسه دیگر برگزار شد، چهره های فرهنگی هنری همچون رامبد صدیف، محمد حسن گنجی، محمود دولت آبادی، مرتضی کاخی، میلاد کیایی، کیوان ساکت و … حضور داشتند.