نشست خبری پروژه موسیقی سیمرغ با حضور محمدرضا درویشی، حمید متبسم و همایون شجریان در شرایطی برگزار شد كه گروه اجرایی این پروژه همچنان در انتظار دریافت مجوز اجرای برنامه خود هستند.
به گزارش مجله‌ی موسیقی ملودی به نقل از ایسنا در نشست خبری این پروژه كه عصر روز پنج‌شنبه ۳۱ تیرماه در تالار رودكی برگزار شد، بهرنگ تنكابنی مدیر این پروژه در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره زمان و مكان برگزاری برنامه گفت: ما برای اجرا در روزهای هفتم، هشتم و نهم مردادماه برنامه‌ریزی كرده‌ایم كه انشاء‌الله مجوز برنامه روز شنبه برسد تا بتوانیم درباره مكان برگزاری برنامه در سایت دل‌آواز اطلاع‌رسانی كنیم.
در این نشست حمید متبسم آهنگساز این پروژه در سخنانی با ابراز خرسندی از انجام این پروژه گفت: خوشحالم پروژه‌ای كه زمانی برایم خواب و خیال بود، آرام آرام به اجرا نزدیك می‌شود.
او كار بر اشعار فردوسی را آرزوی همیشگی خود دانست و افزود: از آنجا كه اشعار او پیچیدگی خاص خود را دارد، انجام این پروژه مدتی به تعویق افتاد،چرا كه اول باید جسارت كار بر این اشعار را پیدا می‌كردم و از سوی دیگر كار بر اشعار فردوسی برای آهنگسازی بسیار پیچیده است، زیرا اشعار او همه از یك وزن برخوردارند و چون موضوع كلام، متنوع است برای كار آهنگسازی هم باید تنوع در اصوات و در وزن‌های گوناگون رعایت شود. بنابراین یافتن وزن مناسب شعر فردوسی، كار آهنگسازی را بسیار پیچیده می‌كند.
متبسم درباره‌ی دیگر پیچیدگی‌های كار بر اشعار فردوسی ادامه داد: اشعار فردوسی، توصیف برون است، برخلاف شاعران معنوی‌پرداز ما كه همیشه از عشقی الهی سخن می‌گویند، شعر فردوسی از برون می‌گوید و داستان‌گونه است. بنابراین نمی‌توان شعر او را در كنار شعر شاعر دیگری گنجاند به همین دلیل اگر آهنگساز كارش را با شعر فردوسی شروع كند، باید با او هم تمام كند و همه اینها كار بر اشعار فردوسی را پیچیده می‌كند و اینچنین بود كه آهنگسازی این پروژه سه‌سال و هشت‌ماه طول كشید و من باید از مشاوری ادبی كمك می‌گرفتم كه دكتر محسن بنایی از روز اول در این پروژه همراه من شد.
متبسم كه داستان زندگی «زال» را برای این پروژه انتخاب كرده است، درباره این انتخاب توضیح داد: من این داستان را به جهت متنوع بودن این تراژدی كه پیوند عمیقی با زندگی انسان دارد،انتخاب كردم اما در انتخاب اشعار محسن بنایی كمكم كرد. ما بخش‌هایی از شاهنامه را انتخاب كردیم كه صرفا داستان‌های پهلوانی كه برای بسیاری از مردم آشنا است، نباشد. زیرا شاهنامه به بخش‌های مهمی از زندگی انسان در تمام حالت‌ها می‌پردازد كه در زندگی زال این تصاویر وجود دارد.
به گفته او، این پروژه در شش مجموعه دیباچه، زادن زال، سام و زال، سیمرغ و زال، بازگشت زال و رودابه و زال تهیه شده كه در مجموع از بین بیش از ۳۰۰ شعر حدود ۶۰ شعر انتخاب شده كه ارتباط داستانی هماهنگی با یكدیگر دارد.
متبسم در پاسخ به پرسش دیگری درباره اجرای این اشعار به صورت اپرایی تصریح كرد: اشعار فردوسی به دلیل روایتی بودنش امكان اجرای اپرایی ندارد. كار ما اپرا نیست، فرم از درون خود اثر است و ژانر آن هم موسیقی ملی است.
در ادامه این نشست محمدرضا درویشی رهبر اركستر با ارایه توضیحاتی درباره همكاری‌اش با این پروژه گفت: از موضع یك آهنگساز و از موضع كسی كه از آبان‌ماه تا به امروز مسوول اداره اركستر بوده، این همكاری را تشریح می‌كنم. از موضع اول این موسیقی اتفاقی ویژه، نو و مبارك در موسیقی ایران است. اگر كمی به گذشته برگردیم اركسترهای سازهای ملی،مضرابی یا تركیباتی كه فقط از سازهای ایرانی استفاده كرده‌اند، ساختار دیگری داشتند. معمولا یا تمام اركستر به شكل یك‌صدایی اجرا می‌شد یا اگر صددرصد یك‌صدایی نبود،همراه با اضافه شدن خط‌های بسیار كمرنگی نسبت به خط اصلی بود. در حالی كه پروژه سیمرغ موسیقی چندصدایی است. البته در سال‌های اخیر چند تجربه دیگر هم انجام شده كه خیلی جالب نبوده است.
درویشی ادامه داد: وقتی به عنوان یك آهنگساز به این موسیقی می‌نگرم از مطالعه آن چیزهای بسیاری آموختم، این چندصدایی در عین روانی، بسیار ساده و بدون اغراق است. هیچ اغراقی بر سازبندی یا استفاده از صداهای نامأنوس سازها و یا تركیب شعر و موسیقی و … نیست. سادگی، جسارت و نبود اغراق و در عین حال پیچیدگی كه در ذات خود این موسیقی وجود دارد را هم به حمید متبسم و هم به جامعه موسیقی ایران تبریك می‌گویم.
او درباره سازبندی پروژه سیمرغ هم گفت: در این اركستر به جز ساز مثلث از هیچ ساز غیرایرانی دیگری استفاده نشده، سازهای این اركستر شش تار، سه عود، سه بم‌تار، شش كمانچه، سه قیچك آلتو و دو قیچك تنور، یك سنتور را شامل می‌شود كه سه نوازنده ساز كوبه‌ای ، هشت خواننده كر زن و مرد و یك تك‌خوان كه همایون شجریان است، ما را همراهی می‌كنند به طوری كه یك گروه ۴۰ نفره روی صحنه اجرای این موسیقی را برعهده دارند كه این كار هم برای اركستر و هم برای رهبر آن كاری بسیار دشوار است.
درویشی در پاسخ به پرسشی درباره عادت گوش موسیقی ایرانی به كارهای تك‌صدایی تصریح كرد: سابقه‌ی موسیقی چندصدایی در ایران به صدسال پیش برمی‌گردد، همه گوش‌های موسیقی ایران فقط تك‌صدایی نیست، كسانی هم هستند كه به موسیقی چندصدایی عادت دارند. این اثر مهم‌ترین كاری است كه در این زمینه انجام شده است.
این آهنگساز درباره انتخاب نوازندگان این پروژه توضیح داد: تعداد و نوع سازها را حمید متبسم تعیین كرده و انتخاب نوازندگان براساس نظر بنده، آقای متبسم و بهرنگ تنكابنی است كه قدرت نوازندگی این گروه برای ما راضی‌كننده است.
در ادامه حمید متبسم درباره‌ی دشواری كار آهنگسازی این پروژه گفت: نخستین ابزاری كه آهنگساز برای ایجاد تنوع در موسیقی، به كار می‌گیرد، رنگ سازها است و در مرحله دیگر تغییر وزن و ابزار بسیارمهم است. شعر فردوسی به رنگین‌كمان صوتی نیاز دارد، بنابراین تغییرات رنگ و وزن ناگزیر بوده است.
در ادامه این نشست همایون شجریان كه به عنوان تك‌خوان به این پروژه همكاری دارد، با ابراز خرسندی از حضور در این پروژه گفت: این كار ویژگی‌ها و تناسبات خود را دارد. مانند آهنگسازی برای خواننده هم بخش‌های متفاوتی را به همراه دارد. ضمن اینكه اثر از نظر لحن خواننده به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. جایی لحن سرخوشانه است و گاهی غمگین و …، همه این حالت‌ها باید دقیق اجرا شود تا نظرات آهنگساز را به شنونده منتقل كند.
این خواننده كه سال گذشته در پروژه اپرای عروسكی «مولوی» با بهروز غریب‌پور همكاری داشته است، در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر و كمك اپرای «مولوی» در پروژه «سیمرغ» گفت: آن كار استودیویی و شرایط ضبط‌ش هم بسیار متفاوت بود. از آنجا كه در مدت بسیاركوتاهی آماده شد، فرصت چندانی برای تجربه‌اندوزی در آن فرم از كار را به من نداد. بنابراین «سیمرغ» اولین تجربه من در این شكل است. شاید كمكی كه آن پروژه در اینجا به من می‌كند این است كه تفاوت‌ها را در لحن، پررنگ‌تر نشان دهد.
شجریان در پایان در پاسخ به پرسشی درباره اجرای حماسی اشعار توضیح داد: در بعضی بخش‌ها لحن حماسی وجود دارد، جایی كه در ارایه ملودی و كلام لازم باشد پرانرژی باشیم، به صورت حماسی اجرا می‌شود.
در پایان این نشست گروه اجرایی، اجرای جنرال خود را در حضور نمایندگان رسانه‌ها به صحنه بردند.